Sürdürülebilir Kalkınma Raporu (SKR) 2024 Açıklandı
Sürdürülebilir Kalkınma Raporu (SKR) 2024 Açıklandı: Birleşmiş Milletler Sistemine Yönelik Acil bir Reform, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'nda Küresel İlerlemenin Yeniden Sağlanmasını Mümkün Kılabilir
Sürdürülebilir Kalkınma Raporu (SKR) 2024 Açıklandı: Birleşmiş Milletler Sistemine Yönelik Acil bir Reform,
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nda Küresel İlerlemenin
Yeniden Sağlanmasını Mümkün Kılabilir
Eylül 2024'te yapılacak Birleşmiş Milletler “Gelecek Zirvesi” öncesinde, yeni SDSN raporu, sürdürülebilir kalkınma için küresel iş birliğini ve finansmanını güçlendirmek amacıyla Birleşmiş Milletler 2.0 çağrısında bulunuyor
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı (SDSN) tarafından bu yıl dokuzuncusu yayımlanan Sürdürülebilir Kalkınma Raporu 2024, on yedi Sürdürülebilir Kalkınma Amacından (SKA) hiçbirinin 2030 yılına kadar gerçekleştirilemeyeceğini ve SKA hedeflerinden sadece yaklaşık %16'sının ilerleme kaydettiğini ortaya koyuyor. Dünya çapında 100'den fazla önde gelen bilim insanı ve uygulayıcı tarafından onaylanan raporun ilk bölümünde, Birleşmiş Milletlerin 21. Yüzyılın büyük zorluklarının üstesinden gelmesi ve sürdürülebilir kalkınmayı başarması için öncelikler belirlenirken, SKA finansmanındaki kronik eksikliklerin giderilmesine yönelik beş strateji de yer alıyor. 2016'dan bu yana her yıl yayınlanan Sürdürülebilir Kalkınma Raporu'nun küresel baskısı, SKA Endeksi ve tüm BM Üye Devletlerinin SKA'lar konusundaki performansını sıralayan Gösterge Tablolarını içermektedir. SKA Endeksine ek olarak, bu yılki baskıda 193 BM Üye Devletin tamamını kapsayan, BM temelli çok taraflılığa ülke desteğine dayalı yeni bir Endeks ve yüzyılın ortasına kadar sürdürülebilir gıda ve toprak sistemlerine nasıl ulaşılacağını gösteren yeni FABLE (Gıda, Tarım, Biyoçeşitlilik, Arazi Kullanımı ve Enerji) yolları yer almaktadır.
SDSN Başkanı ve raporun başyazarlarından Prof. Dr. Jeffrey D. Sachs şunları vurgulamaktadır: "1945 yılındaki Birleşmiş Milletler’in kuruluşu ile 2100 yılı arasındaki yolun ortasında, işlerin olağan akışında seyretmesine güvenemeyiz. Dünya, korkunç ekolojik krizler, artan eşitsizlikler, yıkıcı ve potansiyel olarak tehlikeli teknolojiler ve ölümcül çatışmalar dahil olmak üzere büyük küresel zorluklarla karşı karşıya; bir dönüm noktasındayız. Birleşmiş Milletler “Gelecek Zirvesi” öncesinde, uluslararası toplum, Birleşmiş Milletler sisteminin hayati başarılarını ve sınırlamalarını değerlendirmeli ve önümüzdeki on yıllar için çok taraflılığı geliştirmeye yönelik çalışmalıdır."
Bu yıl yayınlanan Sürdürülebilir Kalkınma Raporu (SKR) beş temel bulguyu öne çıkarmaktadır:
Ortalama olarak, küresel düzeyde, SKA hedeflerinin sadece %16'sı 2030'a kadar gerçekleştirilme yolunda ilerlerken, geri kalan %84'lük kısımda ilerleme sınırlı veya tersine dönmüş durumdadır.
Küresel düzeyde, SKA ilerlemesi 2020'den bu yana durağan seyretmektedir; SKA 2 (Açlığa Son), SKA11 (Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar), SKA14 (Sudaki Yaşam), SKA15 (Karasal Yaşam) ve SKA16 (Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar) hedeflerinde ciddi sapmalar meydana gelmiştir.
Küresel olarak, 2015'ten bu yana ülkelerin en yüksek oranda ilerleme kaydettiği beş SKA hedefi şunlardır: obezite oranı (SKA 2 kapsamında), basın özgürlüğü (SKA 16 kapsamında), kırmızı liste endeksi (SKA 15 kapsamında), sürdürülebilir nitrojen yönetimi (SKA 2 kapsamında) ve - büyük ölçüde COVID-19 salgını ve ülkelere göre değişebilen diğer faktörler nedeniyle - doğumda beklenen yaşam olasılığı (SKA 3 kapsamında). SKA9 (Sanayi, İnovasyon ve Altyapı) da dahil olmak üzere altyapı ve hizmetlere temel erişimle ilgili amaç ve hedefler, ilerlemenin çok yavaş ve ülkeler arasında dengesiz seyretmesine rağmen biraz daha olumlu eğilimler göstermektedir.
SKA ilerleme hızı ülke grupları arasında önemli ölçüde farklılıklar göstermektedir. İskandinav ülkeleri SKA'lara erişme konusunda liderliğini sürdürürken BRICS ülkeleri güçlü ilerlemeler göstermekte, yoksul ve kırılgan ülkeler ise çok geride kalmaktadır.
Geçmiş yıllarda olduğu gibi, başta İskandinav ülkeleri olmak üzere Avrupa ülkeleri 2024 SKA Endeksi’nin ilk sıralarında yer almaktadır. Finlandiya SKA Endeksinde 1. sırada yer alırken onu İsveç (2.), Danimarka (3.), Almanya (4.) ve Fransa (5.) takip etmektedir. Ancak bu ülkeler bile bazı SKAlara ulaşmada önemli zorluklarla karşı karşıyadır. BRICS (Brezilya, Rusya Federasyonu, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) ve BRICS+ (Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri) ülkelerinde 2015 yılından bu yana SKAlarda kaydedilen ortalama ilerleme dünya ortalamasından daha hızlı olmuştur. Buna ek olarak, Doğu ve Güney Asya 2015'ten bu yana en fazla SKA ilerlemesi kaydeden bölge olarak ortaya çıkmıştır. Buna karşılık, dünya ortalaması SKA Endeksi ile Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri (SIDS) de dahil olmak üzere en yoksul ve en kırılgan ülkelerin performansı arasındaki fark 2015'ten bu yana açılmıştır.
Sürdürülebilir kalkınma uzun vadeli bir yatırım sorunu olmaya devam etmektedir. Küresel Finansal Mimarinin yeniden düzenlenmesi her zamankinden daha acildir.
Dünya, ulus-devletin çok ötesine geçen birçok zorunlu kamu malına gerek duymaktadır. Düşük gelirli ülkeler (LIC'ler) ile alt-orta gelirli ülkelerin (LMIC'ler), sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmaları için geniş ölçekte yatırım yapabilmeleri amacıyla acilen uygun fiyatlı uzun vadeli sermayeye erişimleri sağlanmalıdır. Gerekli finansman seviyelerini harekete geçirmek üzere yeni kurumlar, küresel vergilendirme de dahil olmak üzere yeni küresel finansman biçimleri ve herkesin kaliteli eğitime erişimi gibi küresel finansmana yönelik yeni öncelikler gerekecektir. Rapor, Küresel Finansal Mimaride reform yapılması için birbirini tamamlayan beş strateji sunmaktadır.
Bunlardan ilki, iki taraflı Resmi Kalkınma Yardımı ve çok taraflı kalkınma bankaları ile çok taraflı mali kuruluşları içeren resmi kaynaklardan sağlanan finansmanın ölçeğinin arttırılmasıdır. IMF, likidite krizine yakalanan üye devletlere krizden çıkış kredisi teminine yönelik kaynaklar ve yetkiyle güçlendirilmelidir. İkincisi, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına ulaşmak için uzun vadeli finansman sağlama konusunda ulusal kalkınma bankalarının ölçeğini ve performansını artırmaktır. Üçüncüsü CO2 salımları, hava ve deniz yolculuğu, finansal işlemler ve diğer uluslararası mallar ve "kirlilikler" üzerinde küresel vergilendirme uygulamaktır. Dördüncüsü, düşük gelirli ve alt-orta gelirli ülkelere daha büyük özel sermaye akışını desteklemek için özel sermaye piyasalarına ve düzenlemelerine (kredi derecelendirme sistemi dahil) yönelik reformlar gerçekleştirmektir. Beşincisi, sürdürülebilir kalkınmayı başarmak için borç karşılığı SKA swapları ve Doğa swapları da dahil olmak üzere mevcut borçların, sürdürülebilir kalkınma zaman planı ile uyumlu olacak şekilde düşük faizli ve uzun vadeli bir bakış açısı ile yeniden yapılandırılmasıdır.
Küresel zorluklar küresel işbirliği gerektirir. Barbados, BM temelli çok taraflılığa bağlılıkta en üst sırada yer alırken; ABD son sırada yer almaktadır.
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının zorlukları gibi, çok taraflılığın güçlendirilmesi de ölçütler ve izleme gerektirmektedir. Raporun ülkelerin BM temelli çok taraflılığa (UN-Mi) desteğine ilişkin yeni Endeksi, ülkeleri antlaşmaların onaylanması, BM Genel Kurulu’ndaki oylamalar, BM örgütlerine üyelik, çatışmalara ve askerileşmeye katılım, tek taraflı yaptırımların kullanımı ve BM'ye mali katkılar dahil olmak üzere BM sistemine katılımlarına göre sıralamaktadır. BM temelli çok taraflılığa en bağlı beş ülke şunlardır: Barbados (#1), Antigua ve Barbuda (#2), Uruguay (#3), Mauritus (#4) ve Maldivler (#5). Buna karşılık, ABD (#193), Somali (#192), Güney Sudan (#191), İsrail (#190) ve Kore Demokratik Cumhuriyeti (#189) BM-Mi'de en alt sıralarda yer almaktadır.
Gıda ve arazi sistemlerine ilişkin SKA hedeflerinde ciddi sapmalar söz konusudur. Sürdürülebilir Kalkınma Raporu 2024, sürdürülebilir gıda ve arazi sistemlerini desteklemek üzere yeni FABLE (Gıda, Tarım, Biyoçeşitlilik, Arazi Kullanımı ve Enerji) yolları önerisini sunmaktadır.
Küresel olarak 600 milyon insan hala açlık çekmekte, obezite küresel olarak artmakta ve Tarım, Ormancılık ve Diğer Arazi Kullanımından (AFOLU - Agriculture, Forestry, and Other Land Use) kaynaklanan sera gazı emisyonları yıllık küresel sera gazı emisyonlarının neredeyse dörtte birini oluşturmaktadır. Yeni FABLE yolları, gıda güvenliği, iklim değişikliği ile mücadelede azaltım, biyolojik çeşitliliğin korunması ve su kalitesiyle ilgili 16 hedefe 2030 ve 2050 yıllarında nasıl ulaşılabileceğini değerlendirmek üzere 22 ülkede 50'den fazla yerel araştırmacıyı bir araya getirmiştir. Güncel eğilimler, emisyon azaltımı, biyolojik çeşitlilik ve su kalitesine ilişkin belirlenmiş hedefler ile mevcut durum arasındaki farkın açılmasına neden olmaktadır. Ülkelerin taahhütleri, mevcut durumu iyileştirse de taahhütler hala büyük ölçüde yetersizdir. Önemli ilerleme kaydedilmesi mümkündür ancak birkaç önemli değişiklik yapılmalıdır:
Tavsiye edilen seviyelerin ötesinde aşırı tüketimden kaçınmak ve kültürel tercihlerle uyumlu beslenme değişiklikleri ile hayvansal bazlı protein tüketimini sınırlamak;
Özellikle güçlü talep artışı olan ürün ve alanlarda verimliliği arttırmak için yatırım yapmak
Ormansızlaşmayı durdurmak için kapsayıcı, sağlam ve şeffaf izleme sistemleri uygulamak.
Sürdürülebilirlik yol haritası, 2030 yılına kadar 100 milyon hektarlık bir ormansızlaşmayı ve 2050 yılına kadar 100 Gt CO2 salımını önlemeyi gerektirmektedir. Çiftlik içi istihdam ve aşırı gübre uygulamasından kaynaklanan su kirliliğinden kaçınmak, kimseyi geride bırakmayacak şekilde açlığı sona erdirmek için ek önlemler alınmalıdır.
Sürdürülebilir Kalkınma Raporu 2024 ve Türkiye
Sürdürülebilir Kalkınma 2024 Raporu’na göre, Türkiye 167 ülke arasında 70.5 endeks puanı ile 72. sırada yer alıyor. Türkiye’nin 17 Amacın gerçekleştirilmesi yönünde hızlı adımlar atması gerektiğine işaret eden Raporda; 2023 Raporu’na göre SKA 8 (İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme), SKA 9 (Sanayii, Yenilikçilik ve Altyapı), SKA 10 (Eşitsizliklerin Azaltılması) ve SKA 11 (Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar) hedeflerinde iyileşme gözlemleniyor. Türkiye’nin; nitelikli eğitim, toplumsal cinsiyet eşitliği, insana yakışır iş ve ekonomik büyüme, eşitsizliklerin azaltılması, iklim eylemi, sudaki yaşam, karasal yaşam, barış, adalet ve güçlük kurumlar başlıklarında 2030 hedeflerine ulaşmak için zorluklarının devam ettiği belirtiliyor.
|
TÜRKİYE |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
OECD |
|
|
|
Ülkeleri |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Not: Her bir SKA’nın tam başlığına izleyen adresten ulaşılabilir: https://turkey.un.org/tr/sdgs
VERİ
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
İSTATİSTİKSEL PERFORMANS İNDEKSİ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
SKA İNDEKSİNDE KAYIP |
|
OECD Ülkeleri |
|
|
|
Doğu Avrupa ve Orta Asya |
|
|
|
Ortadoğu ve Kuzey Afrika |
|
|
|
Türkiye |
|
|
|
Latin Amerika ve Karayipler |
|
|
|
Doğu ve Güney Asya |
|
|
|
Sahraaltı Afrika |
|
|
|
Dünya |
|
|
TÜRKİYE Göstergeye göre
Performans
SKA 1 – Yoksulluğa Son Değer Yıl Derece Trend
$2,15/gün üzerinden yoksul sayısı (2017, PPP, %) 0,7 2024 •
|
$3,20/gün üzerinden yoksul sayısı oranı (2017, PPP, %) |
1,1 |
2024 |
• |
|
||
|
Vergi ve transferler sonrası yoksulluk oranı (%) |
14,7 |
2020 |
• |
|
||
|
SKA 2 – Açlığa Son |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
||
|
Yetersiz beslenme prevalansı (%) |
2,5 |
2021 |
• |
|
||
|
5 yaşın altındaki çocuklarda boy atmama prevalansı (%) |
6,0 |
2018 |
• |
• |
||
|
5 yaşın altındaki çocuklarda zayıflık prevalansı (%) |
1,7 |
2018 |
• |
• |
||
|
Obezite prevalansı, BMI ≥ 30 (erişkin nüfusun %’sı) |
33,3 |
2021 |
• |
|
||
|
İnsan Trofik Düzeyi (en iyi 2–3 en kötü) |
2,3 |
2021 |
• |
|
||
|
Tahıl verimi (hasat edilen hektar başına ton) |
3,5 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Sürdürülebilir Azot Yönetimi İndeksi (en iyi 0–1.41 en kötü) |
0,6 |
2018 |
• |
|
||
|
Verim boşluğunu kapatma (potansiyel verim %’si) |
YOK |
YOK |
• |
• |
Tehlikeli pestisit ihracatı (milyon kişi başına ton) 2,9 2021 • •
SKA 3 – Sağlık ve Kaliteli Yaşam Değer Yıl Derece Trend
|
Anne mortalite oranı (100.000 canlı doğumda) |
17,3 |
2020 |
• |
|
||
|
Yenidoğan mortalite oranı (1.000 canlı doğumda) |
Yok |
Yok |
• |
• |
||
|
Mortalite oranı, 5’in altı (1.000 canlı doğumda) |
Yok |
Yok |
• |
• |
||
|
Tüberküloz insidansı (100.000 kişide) |
14,0 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Yeni HIV enfeksiyonu (enfekte olmayan 1.000 kişide) |
Yok |
Yok |
• |
|
• |
|
|
Kardiyovasküler hastalık, kanser, şeker veya kronik akciğer hastalığı nedeniyle 30-70 yaş erişkinlerde yaşa göre standartlaşt. ölüm oranı (%) |
15,6 |
2019 |
• |
|
|
|
|
Evsel hava kirliliği ve ortam havası kirliliği nedeniyle yaşa göre standartlaştırılmış ölüm oranı (100.000 kişide) |
46,0 |
2019 |
• |
|
• |
|
|
Trafik ölümleri (100.000 kişide) |
6,5 |
2021 |
• |
|
|
|
|
Doğumda beklenen yaşam süresi (yıl) |
76 |
2021 |
• |
|
|
|
|
Adolesan doğum oranı (15-19 yaşındaki 1.000 kadında doğum) |
12,0 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Kalifiye sağlık personelince yaptırılan doğumlar (%) |
97,0 |
2019 |
• |
|
• |
|
|
2 adet DSÖ tavsiyeli aşı yapılan ve sağ kalan bebekler (%) |
95 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Hizmet kapsamının genel sağlık kapsamı (UHC) indeksi (en kötü 0 - 100 en iyi) |
76 |
2021 |
• |
|
|
|
|
Öznel iyi oluş (ortalama merdiven puanı, en kötü 0–10 en iyi) |
5,5 |
2023 |
• |
|
|
|
|
Bölgeler arası doğumda beklenen yaşam süresi farkı (yıl) |
4,5 |
2019 |
• |
|
• |
|
|
Gelire göre öz-bildirimli sağlık durumu farkı (yüzde puan) |
7,1 |
2021 |
• |
|
|
|
|
Her gün sigara içenler (15 yaş ve üzeri nüfus %’si) |
28,0 |
2019 |
• |
|
||
|
SKA 4 – Nitelikli Eğitim |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
||
|
Okul öncesi düzenli öğrenime katılım oranı (4-6 yaş çocukların %’si) |
67,8 |
2021 |
• |
|
||
|
Net ilkokul kayıt oranı (%) |
99,8 |
2021 |
• |
|
||
|
Ortaokulu bitirme oranı (%) |
93,4 |
2021 |
• |
|
||
|
Okuryazarlık oranı (15-24 yaş nüfusun %’si) |
99,9 |
2019 |
• |
• |
||
|
Yükseköğrenimi tamamlama (25-34 yaş nüfusun %’si) |
41,2 |
2022 |
• |
|
||
|
PISA skoru (en kötü 0–600 en iyi) |
461,7 |
2022 |
• |
|
||
|
Sosyo-ekonomik durumla açıklanan matematiksel performans değişimi (%) |
12,6 |
2022 |
• |
|
||
|
Matematikte düşük başarı göst. (15 yaş %’si) |
38,7 |
2022 |
• |
|
||
|
SKA 5 – Cinsiyet Eşitliği |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
||
|
Çağdaş yöntemlerle gerçekleştirilen aile planlaması talebi (15-49 yaş kadınların %’si) |
60,2 |
2018 |
• |
• |
||
|
Alınan eğitimin kadın-erkek ortalama yılı (%) |
84,4 |
2022 |
• |
|
||
|
İşgücüne katılımda kadın - erkek oranı (%) |
49,4 |
2023 |
• |
|
||
|
Ulusal meclisteki kadın vekil oranı (%) |
19,9 |
2024 |
• |
|
Cinsiyet ücret farkı (ortalama erkek ücretinin %’si) 10,0 2018 • •
|
SKA 6 – Temiz Su ve Sıhhi Tesisat |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
En azından temel içme suyu hizmetini alan nüfus (%) |
97,0 |
2022 |
• |
|
|
En azından temel içme sıhhi tesisat hizmeti alan nüfus (%) |
99,2 |
2022 |
• |
|
|
Tatlı su çekimi (mevcut tatlı su kaynaklarının %’si) |
43,4 |
2021 |
• |
|
|
Arıtılan antropojenik atık su (%) |
30,5 |
2020 |
• |
• |
|
İthalatta somutlaşan kıt su kullanımı (m3 H2Oeq/kişi) |
1558,3 |
2024 |
• |
|
|
Güvenli olarak yönetilen içme suyu hizmetini alan nüfus (%) |
YOK |
YOK |
• |
• |
|
Güvenli olarak yönetilen sıhhi hizmet alan nüfus (%)
|
78,7 |
2022 |
• |
|
|
SKA 7 – Uygun Fiyatlı / Erişilebilir ve Temiz Enerji |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
Elektriğe erişimi olan nüfus (%) |
100,0 |
2021 |
• |
|
|
Yemek pişirmek için temiz yakıt ve teknoloji kullanan nüfus (%) |
95,4 |
2021 |
• |
|
|
Toplam elektrik çıktısına göre (MtCO2/TWh) elektrik ve ısıtma için yakıt tüketimi kaynaklı CO2 emisyonu |
YOK |
YOK |
• |
• |
|
Yenilenebilir enerjinin toplam birincil enerji arzındaki payı (%) |
13,7 |
2020 |
• |
|
|
SKA 8 – İnsana Yaraşır İş ve Ekonomik Büyüme |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
Düzeltilmiş GSYİH büyümesi (%) |
4,1 |
2022 |
• |
• |
|
Modern kölelik kurbanları (1.000 kişide) |
15,6 |
2022 |
• |
• |
|
Banka veya başka finans kuruluşunda veya mobil para hizmet sağlayıcısında hesabı olan erişkinler (15 yaş üzerin nüfusun %’si) |
74,1 |
2021 |
• |
|
|
Etkin olarak garanti edilen temel çalışma hakları (en kötü0-1 en iyi) |
0,39 |
2022 |
• |
|
|
İthalatta somutlaşmış ölümlü iş kazaları (Bir milyon kişi başına) |
0,5 |
2018 |
• |
• |
|
İthalatta somutlaşmış modern kölelik kurbanları (100.000 Kişi başına) |
20,1 |
2018 |
• |
• |
|
İstihdam-nüfus oranı (%) |
53,8 |
2023 |
• |
|
|
İşte, okulda, çıraklıkta olmayan gençler (NEET) (15-29 yaş nüfusun %’si) |
24,7 |
2021 |
• |
|
|
SKA 9 – Sanayi, İnovasyon ve Altyapı |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
Tüm mevsimlerde kullanılabilen yollara erişen kırsal kesim nüfusu (%) |
98,3 |
2024 |
• |
• |
|
İnternet kullanan nüfus (%) |
86,0 |
2023 |
• |
|
|
Mobil geniş bant abonelikleri (100 kişide) |
84,0 |
2022 |
• |
|
|
Lojistik Performans İndeksi: Ticaret ve taşıma altyapısının kalitesi (en kötü 1-5 en iyi) |
3,4 |
2023 |
• |
|
|
Üniversitelerin Sıralama Sayıları: En iyi 3 üniversitenin ortalama puanı (en kötü 0-100 en iyi) |
50,1 |
2024 |
• |
|
|
Akademik dergilerde yayınlanan makaleler (1.000 kişi başına) |
0,8 |
2022 |
• |
|
|
Ar-Ge harcaması (GSYİH %’si) |
1,4 |
2021 |
• |
|
|
Araştırmacılar (çalışan 1.000 kişide) |
7,1 |
2022 |
• |
|
|
Üçlü patent başvurusu (milyon kişide) |
0,8 |
2020 |
• |
|
|
Gelire göre internet erişimi farkı (yüzde) |
YOK |
YOK |
• |
• |
|
Yükseköğrenimde STEM alanlarından mezun kadın oranı (%) |
34,7 |
2014 |
• |
• |
|
SKA 10 – Azaltılmış Eşistsizlikler |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
Üst gelire göre düzeltilmiş gini katsayısı |
41,9 |
2019 |
• |
|
|
Palma oranı |
1,9 |
2020 |
• |
|
|
Yaşlılarda yoksulluk oranı (66 ve üzeri yaş nüfus %’si) |
8,6 |
2020 |
• |
|
|
SKA 11 – Sürdürülebilir Kent ve Topluluklar |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
Gecekonduda yaşayan kent nüfusu oranı (%) |
14,1 |
2018 |
• |
• |
|
Çapı 2.5 mikrondan az partikül maddenin yıllık ortama yoğunluğu (PM2.5) (μg/m³) |
27,0 |
2022 |
• |
|
|
Islah edilmiş, boru sistemli su kaynağına erişim (kent nüfusu %’si) |
98,3 |
2020 |
• |
|
|
Aşırı kira ödeyen nüfus (%) |
14,9 |
2020 |
• |
|
|
15 dakikalık yürüme mesafesinde ilgi noktalarına erişimi olan nüfusun oranı (%) |
83,0 |
2024 |
• |
• |
|
Kentlerde toplu taşımaya kolay erişime sahip nüfus oranı (%) |
80,6 |
2020 |
• |
• |
|
SKA 12 – Sorumlu Tüketim ve Üretim |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
Elektronik atık (kg/kişi) |
10,2 |
2019 |
• |
• |
|
Üretim kaynaklı hava kirliliği (1.000 nüfus başına DALY) |
9,9 |
2024 |
• |
|
|
İthalat kaynaklı hava kirliliği (1.000 nüfus başına DALY) |
4,4 |
2024 |
• |
|
|
Üretim kaynaklı azot emisyonu (kg/kişi) |
37,8 |
2024 |
• |
|
|
İthalattaki azot emisyonu (kg/kişi) |
13,1 |
2024 |
• |
|
|
Plastik atık ihracatı (kg/kişi) |
0,2 |
2023 |
• |
|
|
Geri dönüştürülmeyen kentsel katı atık (kg/kişi/gün) |
1,0 |
2021 |
• |
|
|
SKA 13 – İklim Eylemi |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
Fosil yakıt tüketimi ve çimento üretimi kaynaklı CO2 emisyonları (tCO2/kişi) |
5,1 |
2022 |
• |
|
|
İthalattaki sera gazı emisyonu (tCO2/kişi) |
2,7 |
2021 |
• |
|
|
Fosil yakıt ihracatındaki CO2 emisyonu (kg/kişi) |
10,0 |
2023 |
• |
• |
|
EUR60/tCO2’da Karbon Fiyatlandırma Skoru (%, en kötü 0–100 en iyi) |
22,8 |
2021 |
• |
|
|
SKA 14 – Su Altı Yaşamı |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
Biyoçeşitlilik açısından önemli olan koruma altındaki deniz sahalarının ortalama büyüklüğü (%) |
3,8 |
2023 |
• |
|
|
Okyanus Sağlık İndeksi: Temiz Su puanı (en kötü 0-100 en iyi) |
68,3 |
2023 |
• |
|
|
Aşırı sömürülen veya çökmüş rezervlerden yakalanan balıklar (toplam av %’si) |
57,5 |
2018 |
• |
|
|
Trol veya tarama ile avlanan balık (%) |
19,0 |
2019 |
• |
|
|
Avlanan sonra atılan balık (%) |
5,4 |
2019 |
• |
|
|
İthalattaki deniz biyoçeşitliliği tehditleri (milyon kişide) |
0,0 |
2018 |
• |
• |
|
SKA 15 – Karada Yaşam |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
|
|
Biyoçeşitlilik açısından önemli olan koruma altındaki kara sahalarının ortalama büyüklüğü (%) |
2,3 |
2023 |
• |
|
|
|
|
Biyoçeşitlilik açısından önemli olan koruma altındaki tatlı su sahalarının ortalama büyüklüğü (%) |
4,2 |
2023 |
• |
|
|
|
|
Türlerin yaşamının Kırmızı Liste İndeksi (en kötü 0-1 en iyi) |
0,90 |
2024 |
• |
|
|
|
|
Kalıcı ormansızlaştırma (orman alanının %’si, 3 yıllık ortalama) |
0,1 |
2022 |
• |
|
|
|
|
İthalattaki ormansızlaştırma (kişi başına m2) |
0,7 |
2022 |
• |
|
|
|
|
SKA 16 – Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
|
|
Cinayet (100.000 kişide) |
2,7 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Etkin bir şekilde denetlenen suçlar (en kötü 0 – 1 en iyi) |
0,80 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Hüküm giymemiş tutuklular (ceza infaz kurumu nüfusunun %’si) |
12,8 |
2021 |
• |
|
|
|
|
Mülki idareye yaptırılan doğum kayıtları (5 yaş altı çocuk %’si) |
98,4 |
2018 |
• |
• |
|
|
|
Yolsuzluk Algısı İndeksi (en kötü 0-100 en iyi) |
34,0 |
2023 |
• |
|
|
|
|
Çocuk işgücündeki çocuklar (5-14 yaş nüfusun %’si) |
3,8 |
2019 |
• |
• |
|
|
|
Başlıca konvansiyonel silahların ihracı (100.000 kişide TIV sabiti milyon ABD$) |
0,5 |
2023 |
• |
• |
|
|
|
Basın Özgürlüğü Endeksi (en iyi 0-100 en kötü) |
31,6 |
2024 |
• |
|
|
|
|
Adalete erişim ve maliyet uygunluğu (en kötü 0-1 en iyi) |
0,55 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Yönetimsel süreçlerin zamanında gerçekleşmesi (en kötü 0-1 en iyi) |
0,40 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Kamulaştırmaların yasallığı ve yeterince tazmin edilip edilmediği (en kötü 0-1 en iyi) |
0,47 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Ceza infaz kurumunda tutulan kişiler (100.000 kişide) |
351,4 |
2021 |
• |
|
|
|
|
SKA 17 – Hedefler için Ortaklıklar |
Değer |
Yıl |
Derece |
Trend |
|
|
|
Devletin sağlık ve eğitim harcamaları (GSYİH %’si) |
6,4 |
2021 |
• |
|
|
|
|
Yüksek gelirli ve tüm OECD DAC ülkeleri için: Uluslararası imtiyazlı kamu maliyesi; resmi kalkınma desteği dahil (GNI %’si) |
YOK |
YOK |
• |
• |
|
|
|
Diğer ülkeler: Hibeler hariç resmi gelirler (GSYİH %’si) |
25,8 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Kurumlar Vergisi Cenneti Puanı (en iyi 0-100 en kötü) |
* 0,0 |
2021 |
• |
• |
|
|
|
Finansal Mahremiyet Puanı (en iyi 0-100 en kötü) |
61,1 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Çokulusluların kar aktarımı (milyar ABD$) |
5,7 |
2019 |
• |
|
|
|
|
İstatistiksel Performans İndeksi (en kötü 0-100 en iyi) |
87,7 |
2022 |
• |
|
|
|
|
Ülkelerin BM temelli çok taraflılığa verdiği destek endeksi (en kötü 0-100 en iyi) |
58,3 |
2023 |
• |
• |
|
* Tahmini veri noktası ** Uygulanamaz YOK = Veri Bulunmamaktadır
Sürdürülebilir Kalkınma Raporu 2024’e erişim için:
Website: https://www.sdgindex.org/
Veri Görselleri: https://dashboards.sdgindex.org/
SKA Dönüşüm Merkezi: https://sdgtransformationcenter.org/)
Rapora referans için: Sachs, J.D., Lafortune, G., Fuller, G. (2024). SKA'lar ve BM Gelecek Zirvesi. Sürdürülebilir Kalkınma Raporu 2024. Paris: SDSN, Dublin:Dublin Üniversitesi Yayınları
Hazırlayan: Bahar Özay, SDSN Türkiye