İtalya, Belçika, Letonya: Geri dönüşümde en iyi ve en kötü Avrupa ülkeleri hangileri?
İtalya, Belçika, Letonya: Geri dönüşümde en iyi ve en kötü Avrupa ülkeleri hangileri?
İtalya, Belçika, Letonya: Geri dönüşümde en iyi ve en kötü Avrupa ülkeleri hangileri?
Uzmanlar, AB ülkelerinin geri dönüşüm oranlarını önemli ölçüde artırdığını ancak bu ilerlemenin hızının yavaşladığı konusunda uyarıyor.
Ortalama bir AB vatandaşı 2020'de 4,8 ton atık üretti ancak bunun yalnızca yüzde 38'i geri dönüştürüldü. Bazı üye ülkelerde evsel atıkların yüzde 60'ından fazlası hâlâ çöp depolama alanlarına gidiyor.
Çöpümüzün geri dönüştürülmesi, birincil kaynakların tüketimini, daha önce en az bir kez kullanılmış ikincil malzemelerle değiştirerek azaltmanın çok önemli bir yoludur.
Avrupa tamamen döngüsel bir ekonomiyi hedeflerken , ülkeler atık yönetimi konusunda ne durumda? Avrupa'da kişi başına ne kadar atık üretiliyor ve geri dönüştürülüyor? Peki hangi Avrupa ülkeleri en çok geri dönüşüm sağlıyor?
READ MORECevaplar için veri yığınlarını incelemek zordur ancak farklı tanımları belirlemek Avrupa'nın atık sorunlarını tartmamıza yardımcı olur.
Avrupa'da tekstil atıklarının yalnızca yüzde biri geri dönüştürülüyor. Bu robotlar bunu değiştirecek
Evler toplam atığın yalnızca yüzde 9’unu üretiyor
2020 yılında AB'de tüm ekonomik faaliyetler ve hane halkı tarafından üretilen toplam atık 2.154 milyon mt olarak gerçekleşti. Yani kişi başı 4.815 kg.
Haneler bu çöp toplamının yalnızca yüzde 9,4'ünü oluşturdu.
İnşaat (%37,5) ile madencilik ve taşocakçılığı (%23,4) üretilen atıklardan büyük oranda sorumlu olup, AB'deki toplam atığın %60'ından fazlasını oluşturmaktadır.
Atık ve su hizmetleri yüzde 10,8'i oluştururken, imalat yüzde 10,6'yı oluşturdu.
Almanya ve Fransa AB atıklarının üçte birini oluşturuyor
AB'de üretilen toplam atık miktarına en fazla katkıyı Almanya (401 milyon ton) ve Fransa (310 milyon ton) sağladı. 2020 yılı itibarıyla bu iki ülke AB'nin atıklarının üçte birinden (sırasıyla yüzde 19 ve yüzde 14) sorumluydu.
Bloğun eski bir üyesi olan Birleşik Krallık (282 milyon ton), üçüncü en yüksek atık miktarını üreten ülke olurken, onu İtalya (175 milyon ton) ve Polonya (170 milyon ton ) takip ediyor.
Madencilik atıkları AB'deki en büyük atık akışlarından biri olduğundan, bunun hariç tutulması, AB'nin resmi istatistik ofisi Eurostat'a göre ülkeleri daha kolay karşılaştırmamızı sağlıyor .
İzleyin: Beyrut'ta arabaya servis geri dönüşümü
AB'de kişi başına ne kadar atık üretiliyor?
2020 yılında AB'de yaşayan kişi başına 4,8 tona eşdeğer atık üretildi.
Bu rakamın 3.080 kg'ı büyük maden atıklarından, 1.735 kg'ı ise diğer kaynaklardan gelen atıklardan oluşuyor. Başka bir deyişle, AB'deki atıkların yüzde 64'ü, atık kaya ve atıklar (cevherden arta kalan malzeme) dahil olmak üzere madencilikten kaynaklanmaktadır.
Son rakamlara göre, AB üyesi ülkelerde kişi başına oluşan atık Hırvatistan'da 1,5 ton ile Finlandiya'da 21 ton arasında değişiyor .
Finlandiya'yı 16,8 tonla Bulgaristan ve 14,7 tonla İsveç izledi. Almanya ve Fransa'daki rakamlar AB ortalaması olan 4,8 tona oldukça yakındı.
Atık arıtımı: Geri kazanım mı yoksa bertaraf mı?
2020 yılında AB'de 1.971 milyon ton atık arıtıldı. Bu rakam ihracatı hariç tuttuğu ve ithalatı da kapsadığı için blokta üretilen atık miktarıyla doğrudan karşılaştırılamaz.
Atık arıtımı iki ana kategoriye ayrılır: geri kazanım ve bertaraf. Geri kazanım, geri dönüşümü, enerji geri kazanımını ve atıkların çakıl ocakları ve yer altı madenleri gibi kazılmış alanları yeniden yapılandırmak için kullanıldığı geri doldurmayı içerir . Bertaraf, depolama ve yakma işlemlerini kapsar.
Eurostat, arıtılan atıkların yüzde 39,9'unun geri dönüştürüldüğünü, yüzde 12'sinin geri doldurulduğunu ve enerji geri kazanımının payının yüzde 6,5 olduğunu buldu.
AB'de atık arıtmanın payı 2004'te yüzde 45,9'dan 2020'de yüzde 59,1'e yükseldi. Bertarafın payı ise aynı dönemde yüzde 54,1'den yüzde 40,9'a düştü.
AB'nin geri dönüşüm oranı yüzde 40 civarında
2020 yılında AB'de toplam atık arıtımında geri dönüşümün payı yüzde 39,9 oldu. Geri dönüşüm oranı Romanya'da yüzde 5,2'den İtalya'da yüzde 83,2'ye kadar önemli ölçüde değişiklik gösterdi.
En yüksek atık miktarı açısından önde gelen iki ülke olan Fransa (yüzde 54,2) ve Almanya'da (yüzde 44) geri dönüşüm oranı AB ortalamasının üzerinde gerçekleşti.
Toplam atık işlemede geri dönüşümün payı, kişi başına üretilen atığın tüm AB üye ülkeleri arasında en yüksek olduğu Finlandiya'da oldukça düşüktü (%9,5). Bu rakam komşu İsveç'te de düşüktü (%11,9).
Eurostat veri seti Birleşik Krallık'ı içermiyor ancak Ulusal İstatistik Ofisi'ne göre 2018 yılında Birleşik Krallık'ta "geri dönüşüm ve diğer geri kazanımların" payı yüzde 50,4 oldu. Geri doldurma (yüzde 6,6) bu rakama dahil değil .
İskoçya'nın iddialı geri dönüşüm planı nasıl bu kadar yanlış gitti?
Avrupa ülkelerinin geri dönüşüm kayıtları neden bu kadar farklı?
Geri dönüşümün payındaki büyük farkın ana nedeni, atık üreten ekonomik faaliyetlerle ilgilidir.
2020 yılında madencilik ve taşocakçılığının toplam atık içindeki payı Finlandiya'da yüzde 75, İsveç'te yüzde 77 ve Romanya'da yüzde 84 oldu.
Piller ve diğer ürünler için kullanılan AB'nin bilinen en büyük mineral rezervlerinden bazıları, diğerlerinin yanı sıra nikel, çinko, lityum , kobalt ve altın üreten yaklaşık 40 faal madenin bulunduğu Finlandiya'da bulunmaktadır.
AB'de belediye atıklarının yarısı geri dönüştürülüyor
Hanehalklarının atık yönetimindeki rolleri ne olacak? AB'deki toplam atığın yalnızca yüzde 9,4'ünü ürettiler. Belediye atık istatistikleri bize ev ve ofis atıklarının yanı sıra ev atıklarının bileşimi hakkında da fikir veriyor.
2021 yılında AB'de belediye atıklarının neredeyse yarısı (yüzde 49,6) geri dönüştürüldü.
Almanya, belediye atıklarında en yüksek geri dönüşüm oranına sahip ülke oldu.
2021'de bu çöp akışının geri dönüşüm oranı Romanya'da yüzde 11,3'ten Almanya'da yüzde 71,1'e kadar değişti.
Almanya'nın yanı sıra diğer altı AB ülkesinde de AB ortalamasından daha yüksek geri dönüşüm oranları vardı: Avusturya, Slovenya, Hollanda, Lüksemburg , Belçika ve İtalya.
Fransa, İngiltere ve İskandinav ülkeleri ortalamanın altında geri dönüşüm oranlarına sahip.
Belediye atıklarının geri dönüşüm oranı Fransa'da yüzde 45,1 ve Birleşik Krallık'ta yüzde 44,1 idi (2018 verileri). Dikkat çekici bir şekilde, bu rakam dört İskandinav ülkesinde AB ortalamasından daha düşüktü: İsveç (39,5), Norveç (yüzde 38,2), Finlandiya (yüzde 37,1) ve Danimarka (yüzde 34,3).
Norveç ve Danimarka'da geri dönüşüm oranları düştü
AB'de 2001 ile 2021 yılları arasında belediye atıklarının geri dönüşüm oranı yüzde 21 arttı.
Ancak Avrupa Çevre Ajansı (AÇA), son yıllarda ilerleme hızının yavaşladığı konusunda uyarıyor.
Slovenya yüzde 57 ile son yirmi yılda geri dönüşüm oranında en yüksek artışı yaşadı. Çoğu AB ülkesi bu dönemde belediye atıklarının geri dönüşüm oranlarını önemli ölçüde artırdı.
Ancak oranlar Norveç'te yüzde 6, Danimarka'da yüzde 2 ve Avusturya'da yüzde 1 düştü.
Neden bazı ülkeler geri dönüşüm konusunda diğerlerinden daha iyidir?
AÇA'ya göre, geri dönüşüm açısından daha iyi performans gösteren ülkeler, geri dönüşüm oranları daha düşük olanlara kıyasla daha geniş kapsamlı önlemlere sahip.
Bunlar arasında biyolojik olarak parçalanabilen atıklara veya ön işlemden geçirilmemiş belediye atıklarına yönelik depolama yasakları ve başta biyolojik atıklar olmak üzere belediye atık türlerinin zorunlu olarak ayrı toplanması yer alıyor.
Önde gelen ülkelerde ayrıca, geri dönüşümü güçlü bir şekilde teşvik eden atık depolama ve yakma vergileri ve atık toplama ücretleri gibi ekonomik araçlar da bulunmaktadır.
AÇA ayrıca, ulusal atık yönetimi mevzuatının etkili bir şekilde uygulamaya konulmasının yanı sıra, yüksek düzeydeki ulusal çevre bilincinin de yüksek geri dönüşüm oranlarına katkıda bulunduğunu tespit etti.
AB atıklarının bir kısmını da ihraç ediyor
AB atıklarının hiçbir resmi, çerçeveden ne kadar atıldığına bakmadan tamamlanmış sayılmaz.
2021 yılında AB'den AB üyesi olmayan ülkelere atık ihracatı, 2004'ten bu yana yüzde 77 artışla 33 milyon tona ulaştı.
AB üyesi olmayan ülkelerden atık ithalatı bu dönemde yüzde 11 artarak 2021'de 19,7 milyon tona ulaştı.
Türkiye, 2021'de toplam ihracatın neredeyse yarısına (yüzde 45) karşılık gelen yaklaşık 14,7 milyon tonluk hacimle AB'den ihraç edilen atıkların en büyük varış noktası oldu. Bu miktar 2004 yılındakinin üç katından fazlaydı.
Bu Ukraynalı şirket, geri dönüştürülmüş betonla sıfırdan yeniden inşa etmeyi umuyor
Bu şirket EV pillerini geri dönüştürmek için son teknoloji bir yol buldu
Hangi AB ülkeleri en çok atık ihraç ediyor?
Hollanda, AB üyesi olmayan ülkelere 6,4 milyon ton atık ihraç ederken, onu Belçika (4,3 milyon ton) ve Almanya (3,5 milyon ton) takip etti.
Hollanda plastik atıklar için en büyük transit limanına sahiptir .
Hollandalı yardım kuruluşu Plastic Soup Foundation'a göre, İngiltere'nin Hollanda'ya atık ihracatı 2020 ile 2021 arasında yüzde 60'tan fazla arttı.
Aynı dönemde, Hollanda'nın Latin Amerika, Asya ve Afrika'ya plastik ihracatı iki kattan fazla arttı; bu da yeşil kampanyacıların Hollandalı aracılar tarafından yurt dışına atılan atıklara karşı çıkmasına yol açtı.